دوره بندی تمرینات در والیبال(برنامه ریزی تمرینات)

دوره بندی تمرینات در والیبال(برنامه ریزی تمرینات)

تعاریف در دوره بندی تمرینات

برنامه بلند مدت: یک برنامه چند ساله؛ معمولاً 4 ساله و گاهی 8 یا 12 ساله.

برنامه چهارساله : یک برنامه چهارساله (یا چرخه‏ی المپیک) برای بهینه سازی عملکرد و تمرین در بلند مدت. در طول هریک از این چهار سال، اجزای مختلف تمرین و عملکرد مورد تأکید قرار می‌گیرند. هدف این است که به طور نسبی در هر سال تیم و بازیکنان عملکرد خوبی داشته باشند، اما هدف نهایی، اجرای اوج عملکرد در پایان سال چهارم یا در المپیک می باشد.

برنامه سالیانه: یک برنامه تمرینی که از فازهای مختلف تمرینی تشکیل شده است. هدف برنامه سالیانه تمرینات و مسابقات این است که در زمان یا زمان‌هایی تیم و بازیکنان در سطح بهینه یا اوج عملکرد خود باشند.

ماکروسیکل : چند مزوسیکل تشکیل یک ماکرو سیکل را می‌دهد.

مزو سیکل: یک دوره کوتاه تمرینی که شامل دو، سه، چهار، یا پنج هفته یا میکروسیکل با بار اضافه پیشرونده تمرینی می‌باشد. که در پی آن معمولاً یک یا دو هفته یا میکروسیکل بدون بار اضافه یا میکروسیکل برای ریکاوری، یا هر دو خواهد بود.

میکروسیکل : دوره ای متشکل از سه، چهار، پنج یا شش روز تمرین که از جلسات مختلف تمرینی تشکیل شده است معمولاً به یک روز استراحت یا ریکاوری منتهی می‏شود. رایج‌ترین میکروسیکل 6:1 می‌باشد؛ که 6 روز تمرین و یک روز استراحت را شامل می‌شود.

دوره بندی : ساختار بندی یا برنامه ریزی کوتاه مدت یا بلند مدت (یا هردو) برنامه‏های تمرینی برای اینکه تیم و بازیکنان در زمان مورد نظر به عملکرد بهینه خود دست یابد. دوره‏بندی مترادف واژه‏ی برنامه‌ریزی برای تمرینات و عملکرد بازیکنان و تیم می‌باشد.

دوره های برنامه سالانه؛ سه دوره در درون برنامه سالانه تیم وجود دارد:

آماده سازی، رقابت، انتقال (استراحت یا ریکاوری).

فازهای یک برنامه سالانه: به طور اصولی 5 فاز تمرینی در برنامه سالانه قرار دارد:

1-  فاز آماده سازی عمومی: فاز تمرینی که ویژگی آن حجم بالا و شدت پایین تمرینات می‌باشد و تأکید روی آماده سازی عمومی تیمی و انفرادی در بخش های آماده سازی ذهنی و روانی، جسمانی، تکنیکی و تاکتیکی می باشد.

2-  فاز آماده سازی ویژه: فاز تمرینی که ویژگی آن حجم پایین تر و شدت بیشتر تمرینات می‌باشد و تأکید روی مهارت‌های ویژه تیمی و انفرادی والیبال و شرایط شبیه مسابقه قرار دارد.

3-1  فاز قبل از مسابقه: فاز تمرینی ای که ویژگی آن شدت بالا و حجم کم تمرینات ویژه انفرادی و تیمی می‌باشد، تأکید روی عملکرد ویژه و تخصصی و کاهش زیاد حجم تمرین و اجرای روش‌هایی برای به اوج رساندن تیم و بازیکنان می باشد.

3-2  فاز رقابت‌ها یا مسابقات: فاز تمرینی‌ای که ویژگی آن تمرینات ویژه مسابقه، کاهش زیاد حجم تمرین و اوج عملکرد برای رقابت‌های اصلی، تورنمت‌ها یا مسابقه ‏های هفتگی لیگ می‌باشد. و در عین حال باید سطح آمادگی جسمانی و عملکردی به دست آمده در دوره‏ آماده‌سازی نیز حفظ شود.

4- فاز انتقال : فاز تمرینی‌ای که ویژگی آن استراحت، بازیابی توان ( ریکاوری جسمی، ذهنی و روانی، عاطفی و اجتماعی)،  به شکل استراحت فعال و غیرفعال می‌باشد.

دوره بندی یگانه – دوگانه – سه گانه و چندگانه : یک، دو، سه، یا چندین فاز مسابقه ‏ای ممایز در درون یک چرخه‏ سالانه.

ویژه بودن تمرین : محتوا یا «جهت» تمرینات که در طول جلسه تمرین یا یک بازه‏ی مشخص زمانی انجام شده اند؛ درصدی از محتوای تمرین که با شرایط ویژه‏ی آن ورزش مرتبط است، این واژه در مقابلِ واژه‏ تمرینات عمومی یا کلی به کار می رود.

کاهش زیاد حجم تمرین : دوره ای که در آن حجم تمرین به منظور رسیدن به اوج عملکرد رقابتی کاهش می‌یابد ولی شدت تمرین ثابت می‏ماند. اوج عملکرد زمانی حاصل می‌شود که تفاوت بین آمادگی جسمانی و خستگی به حداکثر خود برسد.

بار تمرینی: بخش‌های کیفی و کمی تمرین (مانند؛ حجم تمرین، شدت تمرین، طول مدت تمرین، تناوب تمرینات و ویژه بودن تمرینات و …).

جلسه تمرین: واحدی از تمرین که شامل سه قسمت عمده می باشد: گرم کردن، بخش اصلی تمرین و سرد کردن.

حجم تمرین : بخش کمی تمرین که شامل میزان یا مقدار تمرین می شود.

تناوب تمرین : تعداد جلسات تمرین یا تعداد تکرارها در یک بازه زمانی مشخص (مثلاً در یک روز یا در یک هفته).

تلفیق یا یکپارچه سازی : شامل شدن و ترتیب دادن به همه فاکتورهای تمرینی و عملکردی (استقامت، قدرت، سرعت، انعطاف‌پذیری، مهارت تکنیکی و تاکتیکی)، به منظور بهینه ساختن سازگاری به تمرین. در یک مفهوم گسترده‌تر، یکپارچه‌سازی مربوط می‏شود به تلفیق برنامه‌های تمرینی تکنیکی و تاکتیکی ویژه والیبال با علم ورزشی و برنامه‌های حمایتی پزشکی ورزشی.

شدت تمرین: بخش کیفی تمرین است که شامل تمام فعالیت‌های تمرینی اجرا شده در بازه زمانی مشخص شده می‌باشد.

تداخل : تاثیر منفی یک بخش تمرین روی بخش دیگر، وقتی که دو یا تعداد بیشتری از عناصر تمرینی به طور هم زمان تمرین داده می‌شوند.

حفظ و نگهداری : حفظ آنچه که در سطح آمادگی جسمانی، مهارت‌های تکنیکی و تاکتیکی، و مهارت‌های ذهنی و روانی به دست آمده است با استفاده از انجام تمرینات مناسب؛ در مقابلِ واژه‏ی توسعه بیشتر سطوح مهارتی یا از دست دادن آنها در نتیجه کم تمرینی.

فشار بیش از حد: شرایطی که در نتیجه‏ی افزایش مداوم بار تمرینی، به همراه استرس و فشار همه روزه به وجود می‌آید.

بیش تمرینی: شرایطی که در نتیجه ریکاوری نامناسب یا افزایش بیش از حد در حجم و شدت تمرین یا هر دو به وجود می آید.