آشنایی با انواع سن‌ها در والیبال

آشنایی با انواع سن‌ها در والیبال

آشنایی با انواع سن ها در فرآیند سازماندهی تمرینات و مسابقات از اهمیت بالایی در این مرحله برخوردار است.لغات رشد و بلوغ اغلب با هم به کار می‌روند و گاهی نیز مترادف قلمداد می‌شوند، اما هر کدام به فعالیت‌های بیولوژیکی ویژه‌ای مربوط می‌شوند. رشد مربوط می‌شود به تغییرات قابل مشاهده‌ی مرحله به مرحله در کمیت و تغییرات قابل اندازه‌گیری در اندازه بدن مثل قد، وزن و درصد چربی. بلوغ اما مربوط می‌شود به تغییرات کیفی سیستم ساختاری و عملکردی بدن مانند تبدیل غضروف به استخوان. توسعه مربوط می‌شود به رابطه متقابل بین رشد و بلوغ در گذر زمان. مفهوم توسعه همچنین شامل جنبه‌های اجتماعی، روحی روانی، فکری و عقلانی و ادراکی نونهال و نوجوان نیز می‌شود. سن شناسنامه‌ای مربوط می‌شود به تعداد سال‌ها و روزهایی که از روز تولد فرد گذشته است. نونهالانی با سن شناسنامه‌ای برابر می‌توانند از نظر سطح بلوغ بیولوژیکی یا سن بیولوژیکی چند سال با هم اختلاف داشته باشند، بعضی از نوجوانان ممکن است زودبالغ و بعضی دیگر دیربالغ باشند. سن استخوان‌بندی مربوط می‌شود به بلوغ استخوان‌های فرد و با میزان پیشرفت در تشکیل استخوان‌ها در ساختار استخوان‌بندی فرد تعیین می‌شود.

سن تمرین عمومی مربوط می‌شود به تعداد سال‌ها و ماه‌هایی که ورزشکار صرف تمرین در در ورزش‌های مختلف کرده است. سن تمرینی ویژه مربوط می‌شود به تعداد سال‌ها و ماه‌هایی که فرد در ورزشی خاص مشغول به تمرین بوده است. این دو سن کاربرد زیادی در شیوه طراحی تمرین و تشخیص ظرفیت‌های تمرینی، بررسی میزان پیشرفت ورزشکار و استعداد‌یابی دارند.

اما سنی که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، سن نسبی نونهالان و نوجوانان می‌باشد. سن نسبی مربوط به این می‌شود که نونهال یا نوجوان در کدام ماه سال به دنیا آمده است. از آنجا که مربیان معمولاً ورزشکاران را بر اساس سال تولد دسته‌بندی می‌کنند ( در بازه‌های زمانی یک‏ساله یا دو ساله)، مثلاً ورزشکاری که در ماه فروردین به دنیا آمده ممکن است با ورزشکاری که در ماه اسفند همان سال یا سال بعد به دنیا آمده در یک گروه تمرینی و مسابقه‌ای قرار بگیرند. در دوره‏ نونهالی و نوجوانی، این تفاوت چندین ماهه که ممکن است به 11 ماه ( یا 23 ماه ) هم برسد؛ تفاوت زیادی در سطح بلوغ و سن تمرینی نونهالان و نوجوانان ایجاد می‌کند که باعث ایجاد برتری برای ورزشکارانی می‌شود که در ابتدای سال به دنیا آمده‌اند. این موضوع می تواند باعث شود تا آنها موقعیت بهتری برای دستیابی به موفقیت داشته باشند.

نکته‌هایی در مورد رشد و بلوغ:

1- تمام افراد از الگوی قابل پیش‌بینی در رشد جسمانی پیروی می‌کنند، اما نرخ این رشد در افراد مختلف متفاوت است. قبل از جهش رشدی، کودکان به طور میانگین cm6 در سال قد می کشند و تقریبا kg2 به وزن آنها اضافه می‌شود.

• اوج سرعت افزایش قد(PHV) به طور میانگین تقریباً در5/12(بین 11 و13) سالگی برای دختران و در 14(بین 13 و 15) سالگی برای پسران رخ می دهد.
• ورزشکارانی با سن شناسنامه ای یکسان، ممکن است تا 5 سال از نظر بیولوژیکی به ویژه در دوره بلوغ با هم اختلاف سن داشته باشند. بنابراین دو ورزشکار 13 ساله، یکی ممکن است که از نظر بیولوژیکی 11 ساله و دیگری 16 ساله باشد.

پیشنهاد: والدین، باشگاهها و مربیان باید ورزشکاران را بر طبق متغیر‌های مربوط به رشد آنها آموزش دهند. الگوی انفرادی رشد هر ورزشکار در گروه بندی آنها در باشگاه و در طراحی برنامه تمرین باید مورد توجه قرار گیرد. برای اطمینان یافتن از اینکه ثبت دقیق فرآیند رشد ورزشکاران موجود می‌باشد، پیشنهاد می‌شود ثبت قد در حالت ایستاده و نشسته، و فاصله دو دست در حالت باز و موازی زمین، هر سه ماه یکبار انجام شود و نتایج آن به طور منظم ثبت و ذخیره شود.

2–عملکرد ورزشکار می تواند تأثیر زیادی از بلوغ بپذیرد، چیزی که خارج از کنترل اوست. بنابراین برخی ورزشکاران نوجوان در عملکرد خود نسبت به دیگران برتری دارند.

• در آغاز، ورزشکارانی که زود بالغ می شوند از لحاظ اندازه های بدن و شرایط جسمانی نسبت به ورزشکارانی که دیر بالغ می شوند برتری دارند و غالباً دارای عملکرد بهتری هم نسبت به آنها هستند. ورزشکاران زود بالغ به دلیل برتری در رشد جسمانی و نه لزوماً برخورداری از استعداد، توانایی یا مهارت بیشتر و بهتر، موفقیت های اولیه بیشتری را تجربه می کنند. برعکس، ورزشکاران دیربالغ شکست و عدم موفقیت را تجربه می کنند، به خاطر اینکه از لحاظ فیزیکی و جسمانی از همسالان(شناسنامه ای) خود عقب تر هستند؛ بنابراین نیاز به حمایت، توجه و تشویق ویژه دارند.
• ورزشکاران دیربالغ اغلب در سنین پایانی نوجوانی، عملکردی مشابه یا فراتر از ورزشکاران زودبالغ خواهند داشت، البته اگر در ورزش بمانند. بعضی از ورزشکاران دیربالغ به خاطر عدم دستیابی به موفقیت اولیه یا عملکرد ضعیف، از ورزش کناره گیری می کنند یا از تیم کنار گذاشته می‌شوند.
• درباره‏ نوجوانان زودبالغ باید به این نکته توجه ویژه کرد که فقط بدن آنها رشد سریع تری داشته است، ولی از نظر قدرت ادراکی و شناختی مانند همسالان خود هستند و نباید از آنان توقع داشت که دارای قدرت تصمیم‌گیری و درک تاکتیکی بالایی هم باشند.
• دنبال کردن عملکرد ورزشکارانی که در نونهالی و ابتدای نوجوانی موفق بوده‌اند و عملکردی برجسته داشته‌اند، نشان می‌دهد که فقط 25% آنها در سالهای بعد هم دارای عملکردی برجسته بوده اند. این موضوع نشان می دهد که موفقیت اولیه و زودهنگام، تضمین کننده موفقیت‌های بعدی نیست.
• پیشنهاد: اغلب ورزشکاران دیر بالغ در رقابت با ورزشکاران زودبالغ کار سختی در دستیابی به موفقیت دارند. والدین، باشگاه‌ها و مربیان باید به ورزشکاران زود بالغ کمک کنند تا در آینده هم موفق بمانند و عملکردی برجسته داشته باشند. یک وسیله برای انجام این کار آن است که ورزشکاران زود بالغ را مجبور کنید تا بدون توجه به سن، با ورزشکارانی با تونایی‌های مشابه خود رقابت کنند. علاوه بر این، اقداماتی را برای علاقه‌مند نگه داشتن ورزشکاران دیر بالغ به ورزش انجام دهید، چون که آنها اغلب به دلیل موفقیت‌های محدود اوایه، احساس عدم شایستگی کرده و از ورزش کناره‌گیری می‌کنند؛ با روش‌های خلاقانه به آنها کمک کنید تا موفقیت‌هایی را تجربه کنند.
• نوجوانان دیربالغ به دلیل اینکه دوره‏ طولانی ‏تری در دوره‏ حساس تمرین‌پذیری مهارت‌ها هستند ( دوره‏ حساس تمرین‌پذیری مهارت‌ها از سن 9 – 8 سالگی تا شروع بلوغ یا انفجار رشدی می‌باشد) از نقطه نظر تکنیکی و توسعه هماهنگی موقعیت بهتری برای رشد و پرورش خود دارند.
• نوجوانان دیر بالغ به دلیل اینکه بلوغ آنها دیرتر شروع می‌شود، در نتیجه دارای پایین تنه‏ بلندتری خواهند بود و اغلب دستان کشیده‌تری هم دارند، در نتیجه از نظر اندامی شرایط مناسب‌تری برای ورزش‌هایی مانند والیبال خواهند داشت.
• نوجوانان دیر بالغ به دلیل اینکه از نظر جسمانی از نوجوانان هم سن و سال خود ضعیف‌تر هستند، برای اینکه بتوانند با آنها رقابت کنند و احساس موفقیت نمایند، بیشتر از قدرت تشخیص و تصمیم‌گیری خود استفاده می‌کنند، در نتیجه از قدرت بازیخوانی بیشتری برخوردار خواهند بود. به همین دلیل در مراحل جوانی و بزرگسالی از هوش بازی و قدرت بازیخوانی و تصمیم‌گیری بهتری برخوردار خواهند بود.
• نوجوانان زودبالغ به دلیل برتری فیزیکی نسبت به همسالان خود، ممکن است که کمتر از قدرت تفکر خود در طول تمرین و بازی بهره ببرند، در نتیجه مربی باید تلاش کند تا آنها را در موقعیت‌هایی قرار دهد تا مجبور شوند از قدرت تشخیص و بازیخوانی خود بیشتر استفاده کنند و بهتر تصمیم‌گیری نمایند.

3-تفاوت‌های جنسیتی در رشد جسمانی و در زمان جهش رشدی، در ایجاد تفاوت‌کلی در قد و شکل بدن زنان و مردان موثر است.

• تفاوت های هورمونی در زنان و مردان باعث تغییراتی در ترکیب بدن در دوره بلوغ می شود. تغییراتی که خارج از کنترل ورزشکار است اما می تواند بر عملکرد او تأثیر بگذارد( تأثیر مثبت یا منفی). تأثیر بلوغ در عملکرد ورزشکاران پسر و دختر از جهت اینکه در هر دو گروه میزان هورمون رشد افزایش می‌باید مثبت است، اما از سوی دیگر به دلیل افزایش سطح هورمون تستسترون (هورمون عضله ساز) مثبت بودن تأثیر بلوغ در پسران دو چندان خواهد بود. در حالیکه این تأثیر درعملکرد ورزشکاران دختر به دلیل افزایش سطح هورمون‌های زنانه ( که باعث توزیع بیشتر چربی در سینه، باسن و ران می‌شود) و کاهش سطح هورمون تستسترون و همینطور به وجود آمدن تغییراتی در شکل استخوان لگن ( که باعث کاهش سرعت جابه جایی می‌شود) جنبه ای منفی هم خواهد داشت.
• چونکه پسران دوره طولانی تری در رشد دوران کودکی هستند و در بلوغ جهش رشدی شدیدتری دارند، مردان بالغ، عموماً ، درصد بیشتری از قد خود را در پاهایشان دارند.