معلّمان و مربّيان بزرگ مانند هر چيز كمياب ديگري با ويژگيهاي خاص محدودي قابلشناسایی هستند. قوانين زير به اين منظور طرّاحي شدهاند تا به شما كمك كنند از بين گزينههاي مختلف، بهترين مربّي را انتخاب كنيد يا اگر مربّي هستيد، سعي كنيد اين ويژگيها را در خود پرورش دهيد.
1 ـ از كسي كه شما را ياد يك پيشخدمت خوشخو مياندازد، پرهيز كنيد.
اين نوع از مربّيان و معلّمان با شتاب در حال افزايش هستند. مربّياني كه تلاش خود را روي اين موضوع متمركز كردهاند كه شما را راحت و خوشحال نگهدارند و روي اینکه كارها در مسير هموار و با صرف كمترين تلاش انجام شوند. اين نوع مربّيان، اشخاصي هستند كه كارهاي زيادي را در مدّت كوتاهي انجام ميدهند؛ بسيار لبخند ميزنند و بيشتر اینگونه حرف ميزنند: «نگران نباش. اشكالي ندارد. بعداً درستش ميكنيم». اين نوع افراد براي پیشخدمت بودن در رستوران، خوب هستند؛ امّا براي معلّمي يا مربیگری، افتضاح.
2 ـ به دنبال كسي بگرديد كه كمي شما را بترساند.
برخلاف ملاقات با يك پيشخدمت خوشرفتار، ديدار با معلّمان يا مربّيان بزرگ، اغلب سرشار از حسی ناآشناست: احساس احترام و تحسين و اغلب يك ذرّه ترس. اين يك نشانهي خوب است.
به دنبال كسي باشيد كه:
ـ شما را از نزديك، زير نظر بگيرد: او مشتاق است كه شما را بسازد. مشتاق است كه بداند چه ميخواهيد. از كجا ميآييد. شما را بشناسد و بداند كه چه چيز به شما انگيزه ميدهد.
ـ عملگرت باشد. او اغلب نميخواهد كه زمان زيادي را صرف حرف زدن يا گپ و گفتهاي دوستانه كند؛ بلكه ميخواهد سريعتر فعالیت و تمرين را شروع كند. بنابراين شرايطي را فراهم ميكند كه شما در اجراي مهارت، بهتر شويد و در عمل، شناخت و درك بهتري از شما پيدا ميكند و برعکس.
ـ صداقت داشته باشد و گاه صداقتي تكاندهنده. بنابراين در مورد عملكردتان حقيقت را به شما بازگو ميكند با سخناني شفّاف. ابتدا ممكن است دردناك يا حتّي نيشدار باشد؛ امّا خواهيد ديد كه سخنان او شخصي نيست؛ بلكه اطلاعاتی هستند كه ميتوانيد براي بهترشدن از آنها استفاده كنيد.
شایانذکر است كه كلمهي مربّي (Coach) در اصل، برگرفته از KOCSI ميباشد. واژهاي مجارستاني كه به معني كالسكه ميباشد. شما به دنبال يك رفيق نميگرديد يا كسي كه مانند پدر يا مادري مهربان باشد؛ شما به دنبال آدمي جدی و محكم ميگرديد؛ كسي كه به او اعتماد كنيد؛ كسي كه با او اين راه را برويد؛ مسير عالی شدن.
3 ـ به دنبال كسي باشيد كه دستورالعملهاي كوتاه و شفّاف و مؤثر بدهد.
اكثر مربّيان و معلّمان بزرگ، سخنرانيهاي طولاني و خستهكننده انجام نميدهند؛ موعظههاي طولاني نميكنند؛ بلكه دستورالعملهاي كوتاه شفّاف و بیچونوچرا ميدهند. آنها شما را بهسوی يك هدف، هدايت ميكنند.
جان وودن ـ مربّي بسكتبال دانشگاه UCLA ـ كسي كه بهعنوان يكي از بزرگترین معلمان همهي ادوار، قلمداد ميشود، نمونهي مربّياي بود كه در کل سال به مطالعه ميپرداخت و هرچه را كه ميگفت، در تيمش قابلمشاهده بود. جان وودن سخنرانيهاي طولاني نميكرد. درواقع هر گفتار او در تمرين فقط چهار ثانيه طول ميكشيد. اين موضوع، تأكيدي است بر حقيقتي مهم: «آموزش» يك مسابقهي سخنوري نيست؛ بلكه ايجاد ارتباطها و مسيرهاي عصبي در مغز و دادن اطلاعات و بازخوردهاي مفيد ميباشد.
4 ـ به دنبال كسي بگرديد كه عاشق آموزش مهارتهاي پايه باشد.
مربّيان بزرگ، اغلب، زمان زيادي را صرف آموزش تكنيك، مرور تكنيكهاي پايه يا اصلاح آنها ميكنند. شايد به نظر، عجيب بيايد؛ امّا انعكاسدهندهي درك آنها از اين واقعيت حياتي است. اين مهارتهاي پايه هستهي اصلي مهارتها و تكنيكهاي پيشرفته و سطح بالا هستند. (نكتهي دهم را مطالعه كنيد). هرچقدر كه پيشرفتهتر ميشويد، بر اهمیت مهارتهاي پايه افزوده ميشود.
5 ـ اگر بقيهي چيزها مشابه بودند، مربّي مسنتر را انتخاب كنيد.
آموزش دادن مانند ديگر استعدادها براي رشد کردن، نياز به زمان دارد؛ به همين دليل است كه بسياري از مراكز پرورش استعدادها بهوسیلهی افرادي كه بيش از شصت يا هفتاد سال سن دارند، هدايت ميشوند. مربّيان و معلّمان بزرگ، دانشجويان نخبه و دائمي هستند؛ كساني كه با گذشت هر سال بر مهارتهاي خود ميافزايند. اين سخنان بدان معنا نيست كه هيچ مربّي يا معلّم بزرگي كه كمتر از سي سال سن داشته باشد، وجود ندارد؛ وجود دارد؛ و به اين معني هم نيست كه هر مربّياي با موهاي خاكستري يا سفيد، يك نابغه است؛ نه نيست. امّا اگر در همه چيز مساوي بودند، به سراغ مربّياي برويد كه مسنتر است.