شش مرحله برای پرورش بازیکنانی در سطح جهانی ورزش والیبال،مرحله پنجم: مرحله تخصصی شدن و تکامل

مرحله پنجم: مرحله تخصصی شدن و تکامل
بازیکنان در این مرحله تعهد جدی برای دنبال کردن هدف خود دارند، معمولاً منابع خوبی هم از سوی خانوادهها جهت حمایت از فرزندان تخصیص مییابد. بازیکنان در این مرحله در یک پست ویژه تخصصی میشوند و باید در مهارتهای تخصصی به تکامل برسند و مهارت های کاربردی و ضروری در والیبال مدرن را فرا گیرند و نحوهی رقابت کردن را بیاموزند.
جنبهها و ویژگی های مهم این مرحله:
- سن تقریبی شناسنامه ای 17 تا 21 سال برای پسران و 16 تا 20 سال برای دختران.
- حفظ و بهبود ظرفیتهای جسمانی.
- توسعه و پرورش بیشتر مهارتهای تکنیکی، تاکتیکی، و مهارتهای بازی (بازیخوانی و تصمیمگیری).
- تخصصی شدن نهایی و تکامل در پستهای مختلف.
- تمرینات ساختار یافته و پرفشار در همه جنبههای تمرینی و عملکردی (مربوط به بازی) همراه با شبیه سازی شرایط مختلف بازی.
- برنامههای سازمان یافته و منظم برای ریکاوری و بازیابی توان از دست رفتهی بازیکنان.
- توجه به حداکثر نمودن ظرفیتهای جانبی و آموزش بازیکنان (یعنی، بازیکن دانش آموز والیبال بشود و اطلاعات و دانش مناسبی از والیبال داشته باشد).
- افزایش سطح انفرادی کردن برنامههای تمرینی.
- هدفگذاری در تمرین و تمرکز روی دستیابی به اهداف تمرین؛ با توجه به همه جنبههای عمومی رفتاری و تمرینی.
- استفاده از دورهبندی یگانه، دوگانه و سه گانه، تمرینات با توجه به تقویم سالیانه مسابقات.
* تمرینات اختصاصی والیبال (تکنیکی، تاکتیکی، و آماده سازی جسمانی) تقریباً 9 تا 15 جلسه در هفته.
* حرکت به سمت تمرکز روی تمریناتی که بیشتر شبیه بازی و مسابقه هستند: تقریباً 60% از زمان در اختیار باید صرف توسعه و پرورش مهارتهای تکنیکی و تاکتیکی و بهبود سطح آمادگی جسمانی شود و 40% از زمان در اختیار نیز باید به مسابقه و تمرینات ویژه شبیه مسابقه اختصاص یابد. به تدریج که به انتهای این مرحله نزدیک میشویم میزان تمرینات تاکتیکی میتواند به تدریج به 50% تا 60% کل تمرینات افزایش یابد.
– تمرکز هم باید روی توسعه مهارتهای مورد نیاز برای موفقیت در این مرحله و هم آموزش مهارتهای پیشرفته برای موفقیت در مراحل بعدی توسعه باشد.
– مسابقات هدفمند: سازماندهی و شرکت در مسابقات سطح بالای شهری و استانی، مسابقات بین المللی؛ و در انتهای دوره: مسابقات قارهای و جهانی.
مانند دیگر مراحل توسعه، حجم کلی تمرینات ساختار یافته دارای گستره وسیعی از تغییرات است که شاید به حدود 500 ساعت برسد ( از 400 ساعت تمرین سالیانه در ابتدای دوره تا 900 ساعت تمرین سالیانه در انتهای دوره). میزان تمرینات باید به تدریج و با رعایت اصل انفرادی سازی تمرینات افزایش یابد. در این مرحله توسعه رفتار مناسب و پرورش مفهوم بازیکن24 ساعته که تمرکز روی سبک مناسب زندگی بازیکنان را دارد، دارای اهمیت ویژهای میشود، زیرا یکی از مراحل مهم در نخبه سازی میباشد.
ویژگیهای کلیدی تمرینی و عملکردی
پرورش مهارتها
در طول این مرحله باید در پرورش این چهار مهارت تعادل وجود داشته باشد: مهارتهای حرکتی پایه، مهارتهای تکنیکی پایه و تخصصی والیبال، مهارتهای پیشرفته والیبال، استراتژیها و تاکتیکهای پایه و سپس پیشرفتهتر. در این مرحله بازیکنان علاوه بر اصلاح مهارتهای حرکتی پایه و تکنیکهای خود، باید تکنیکهای پیشرفتهتر و اجرای آنها در شرایط پرفشار بازی را بیاموزند و قدرت بازیخوانی و تصمیمگیری خود را افزایش دهند تا بتوانند با عملکرد بهتر و کسب پیروزیهای بیشتر، اعتماد به نفس، وجهه و شخصیت، توجه رسانهها و حتی پول بیشتری به دست آورند.
نکته های کلیدی در پرورش مهارتها در این مرحله:
– اصلاح و تکامل در اجرای مهارتها ( مهارتهای پایه، تخصصی و پیشرفته)
– تمرین در شرایط پرفشار مسابقه و تمرینات با شدت بالا
– پرورش مهارتهای انفرادی ( مهارتهایی که متناسب با شرایط ویژه جسمانی و ساختار فکری هر بازیکن میباشد)؛ همینطور پرورش مهارتها و نحوه اجرای آنها با توجه به ویژگیهای فردی.
– افزایش آگاهی تاکتیکی
– افزایش سطح عملکرد و حضور در مسابقات سطح بالاتر.
– تمرینات قدرتی سازگاری آناتومیکی، با هدف آماده شدن برای تمرینات قدرت بیشینه.
آماده سازی ذهنی و روانی
در مراحل قبلی، بازیکنان مهارتهای ذهنی و روانی پایه را در خود ایجاد کردند که به آنها کمک میکرد تا در مسابقات منطقهای و ملی عملکرد خوبی داشته باشند، اکنون با افزایش سطح و فشار مسابقات باید در این مهارتها به عملکرد بهتری دست یابند.
تمام آنچه که بازیکنان در مرحله شکل گیری به دست آوردند، اکنون باید با جزئیات بیشتر اجرا کنند و به طور ویژه تر در شرایط مسابقه به اجرا بگذارند. نکته مهم در بهبود این مهارتها آن است که بازیکنان خود آگاهی خود را افزایش دهند که با ثبت و نوشتن نحوهی استفاده از این مهارتهای ذهنی و روانی در تمرین و مسابقه به دست میآید و به طور پیشرونده و مستمر کامل و عالی میشود.
هدف این مرحله پرورش ثبات در عملکرد بازیکنان با استفاده از مهارتهای ذهنیای که تاکنون توسعه یافتهاند میباشد. بازیکنان باید با کمک مربیان و بازخورد آنها، روالی را برای آمادهسازی ذهنی خود برای مسابقه پرورش دهند. این روال باید تمرکز دوباره را نیز برای زمانی که این روال برهم میریزد شامل شود؛ مانند زمانی که تأخیر در بازی ایجاد می شود، وسایل یا تجهیزات مشکل پیدا میکنند، عملکرد اولیه بازیکن یا تیم ضعیف است یا … . اکنون بازیکنان با ثبت و نوشتن حالات ذهنی و روانی و احساسات خود قبل از مسابقه، میتوانند روال آمادهسازی ذهنی و روانی خود را اصلاح کنند و شناسایی نمایند که در چه حالت ذهنی و روانی ای بهترین عملکرد را داشته اند و همیشه سعی کنند تا این حالت ذهنی و روانی را در خود ایجاد نمایند.
در این مرحله فاکتورهای بیشتری ممکن است روی عملکرد بازیکنان در تمرین و مسابقه تأثیر بگذارد. جت لگ ( تاثیر منفی پروازهای طولانی با هواپیما روی عملکرد بازیکنان)، مسافرت، زندگی در شرایط متفاوت، تغییر ساعت خواب، غذای متفاوت و عواملی از این دست میتواند منجربه این شود که بازیکن در بهترین شرایط عملکردی خود قرار نداشته باشد که بیشتر به دلیل فشار ذهنی و روانی است. ثبات عملکرد و ایجاد قدرت ذهنی اهداف مهم این مرحله هستند. این کار را میتوان با بهره گیری از تمرینات با کیفیت بالا که شامل شبیه سازی شرایط متنوع و رقابت تحت آن شرایط میباشد، ایجاد نمود؛ تا هم درک بهتری از شرایط به وجود آید و هم با ثبت نحوه عملکرد، برای بهبود شرایط عملکردی تیم و بازیکنان، تمرینات را بهتر برنامه ریزی و سازماندهی نمود.
نکات کلیدی این مرحله:
1- اصلاح و بهبود مهارت های ذهنی و روانی پایه
2- ردگیری عملکرد شخصی و ثبت حالات ذهنی و روانی
3- ایجاد و پرورش ثبات در عملکرد و قدرت ذهنی
4- پرورش و استفاده از تکنیک های ذهنی و روانی فردی و شخصی
ریکاوری و بازیابی توان
برای زیر نظر گرفتن ریکاوری، بازیکنان باید در این مرحله یک روال ارزیابی و نظارت روزمره داشته باشند، اگرچه بسیاری از بازیکنان انفجار رشدی خود را به پایان رساندهاند، اندازه عضلات و قدرت بازیکنان به افزایش خود ادامه میدهد.
بسیاری از روالهای ریکاوری اکنون باید در برنامهریزی تمرینات بازیکنان گنجانده شوند و متناسب با شدت و فشردگی تمرینات و مسابقات و محیط تنظیم و تعدیل شوند. این کار باعث میشود تا بازیکنان بتوانند خستگی سفر و سازگاری با شرایط مختلف آب و هوایی را به خوبی مدیریت کنند. یوگا و مدیتشن میتواند راهبرد مناسبی برای ریکاوری باشد، و ماساژ هم میتواند به دوبار در هفته افزایش یابد؛ جکوزی و استفاده از حوضچه آب سرد( 30 تا 60 ثانیه) هم هفته ای یک بار در برنامه ریکاوری قرار گیرد. در طول این مرحله و همینطور مرحله بعد، برنامه ریکاوری باید متنوع باشد تا از تکراری شدن اجتناب شود.
نکات کلیدی مربوط به این مرحله:
– دوره بندی و برنامهریزی روالهای اصلی ریکاوری در درون برنامه تمرینی بازیکن.
– مدیریت اثر بخش میزان خستگی بازیکنان و بهینهسازی روشهای ریکاوری، با استفاده از یوگا، مدیتیشن، و دو بار ماساژ در هفته.
شخصیت
یکی از اهداف این مرحله یادگیری چگونه رقابت کردن به منظور تکامل و تعالی میباشد. در این راستا یک بخش مهم این است که بازیکنان بیاموزند چگونه مانند ورزشکاری که تجربه حضور در رقابتهای مختلف ورزشی را دارد رفتار کنند. نوجوانان و جوانانی که در این مرحله در حال رشد و تکامل هستند، دارای ارزشهای تعریف شدهتری میباشند ولی هنوز دارای شخصیت و عقایدی انعطافپذیر و قابل تغییر هستند. اکنون زمانی است که به تدریج ایجاد ثبات در احساسات و عواطف و کنترل آنها؛ و استقلال در زندگی (مثلاً استقلال اقتصادی و مالی) به عنوان یک مشخصه برای بلوغ و تکامل و ورود به دورهی بزرگسالی قلمداد میگردد.
ممکن است در این دوره تضاد در ارزشها و اصول اخلاقی رخ دهد، که میتواند بین ارزشهای فردی و ارزشهای درون جامعهی ورزش باشد. بازیکنان ممکن است با مشاهده یا تعامل با مربیان، هم تیمیها، حریفان و دیگر افراد مشغول در سیستم والیبال و ورزش، باورها و ارزشهای خود را مورد سئوال قرار دهند و در عین حال به دنبال ارزشها و عقاید و دیدگاههایی باشند که در دستیابی به اهداف به آنها بیشترین کمک را میکند.
مرحله تخصصی شدن، تکامل و یادگیری رقابت کردن؛ اهمیت ویژهای دارد، چرا که ممکن است آخرین شانس برای مربیان باشد تا قدرت ذهنی و نگرش رشد ( یا نگرش رشد یافته) را در بازیکنان ایجاد نمایند و اطمینان حاصل کنند که بازیکنان در برابر وسوسه انجام رفتارها و اعمال غیر اخلاقی مقاوم هستند. روحیه رقابت و جنگندگی ارزش و نگرشی است که باید در این مرحله تقویت شود. در حقیقت روحیه رقابت باید از قبل پایه قوی ای داشته باشد، چرا که مرحله قبل درباره تقویت نظم، تعهد، و بازی جوانمردانه بود که اجزای ضروری و اصلی رقابت هستند. نکته کلیدی در این مرحله آن است که مطمئن شویم بازیکنان نگرش برنده شدن به هر قیمتی را نداشته باشند. در نتیجه بازیکنان باید درک کنند که جنبه های مختلف مسئولیت و تعهد آنها نسبت به والیبال و نسبت به جامعه افزایش یافته است (رفتار مناسب با داوران، تماشاگران و مربیان و بازیکنان حریف، کنترل دوپینگ، رفتارهای اجتماعی و …؛ احترام به خود، یعنی رعایت همهی این موارد حتی زمانی که هیچ کس آنها را رعایت نمیکند):
– رقابت در محیط رقابتی سالم
– پرهیز از رفتارهای غیر اخلاقی
– تفکر و پرسشگری درباره ارزشها و نگرشها
– ایجاد سبک زندگی متعادل و سالم ورزشی
– یادگیری بیشتر درباره مسئولیتهای افزایش یافتهی بازیکنان در زمینهای مختلف
بانوان
برای دوری از مصدومیت، بانوان والیبالیست در این مرحله کماکان باید تمرکز خود را روی اجرای درست جا به جاییها و حرکات مربوط به پایین تنه و شانهها نگه دارند. هرگونه مصدومیتی باید به سرعت و با دقت مورد توجه و رسیدگی قرار گیرد تا بازیکن سلامت کامل خود را باز یابد؛ در این بین نقش متخصصان فیزیوتراپی و پزشکی ورزشی اهمیت زیادی دارد، که باید تمرینات پیشگیرانه و اصلاحی و همینطور تمرینات مربوط به باز پروری بازیکنان را طراحی و اجرا نمایند.
عادتهای تغذیهای مثبت و تغذیه مناسب ورزشی قبل، حین و بعد از تمرین باید استوارتر شده و در صورت نیاز آموزش داده شوند. بعضی از بانوان ممکن است اختلالات غذایی در این مرحله داشته باشند یا در مراحل قبل به آن دچار شده باشند، برای این دسته از بازیکنان، آموزش مجدد عادتهای غذایی و نظارت و کنترل غذاهای مورد استفاده آنها مهم و حیاتی است. باید ارتباط بین انرژی دریافتی، کارکرد قاعدگی، و سلامت استخوانها از نظر املاح و مواد معدنی به بازیکنان آموزش داده شود. مانند مرحله قبل، از دست دادن یک سیکل قاعدگی طبیعی است، اما اگر چند دوره از دست رفت، باید به یک متخصص مراجعه نمود تا تشخیص دهد که دلایل این نامنظمی چیست؟
نکات کلیدی این مرحله:
– تأکید روی اجرای مناسب تکنیکها و رسیدگی کامل به مصدومیتها با بهرهگیری از گروه پزشکی متخصص و ماهر.
– آموزش درباره عادتهای مثبت تغذیهای و نظارت بر عادتهای غذایی.
– رسیدگی به اختلالات قاعدگی با مراجعه به پزشک متخصص.
مسابقات
در این مرحله بازیکنان در مسابقات ملی حضور فعال دارند و در تلاش هستند تا سطح عملکرد خود را ارتقا دهند. حضور در مسابقات متعدد و در برابر حریفان مختلف به بازیکنان کمک میکند تا آمادهسازی تاکتیکی و استراتژیکی برای مسابقه را به خوبی بیاموزند و تجربه اندوزی کنند. بعضی بازیکنان ممکن است حضور در مسابقات و تورنمنتهای بینالمللی را تجربه کنند و همین طور خواهند آموخت که چطور در تیمهای منتخب و مختلف، زیر نظر مربیان استانی یا ملی تمرین کنند. تعداد (حجم) و سطح (شدت) مسابقات باید افزایش یابد، همین طور توقعات در کسب نتایج دلخواه بالاتر میرود و بازیکنان و مربیان تمرکز بیشتری روی تاکتیک و استراتژی خواهند داشت. حضور در مسابقات و تورنمنتهای مختلف و انجام تمرینهای گروهی و 6 به 6 در توسعه مهارتهای تصمیمگیری، بازیخوانی و انعطاف پذیری تاکتیکی بازیکنان نقش بالایی ایفا میکند.
حضور در رقابتهای نزدیک و پرفشار با حفظ تأکید و تمرکز روی یادگیری، میتواند کمک شایانی به توسعه و ارتقاء سطح فنی بازیکنان نماید، ضمن اینکه با دورهبندی مناسب تمرینات باید برنامهریزی نمود تا بازیکنان در طول مسابقات در اوج عملکرد خود باشند.
تمرکز خوب روی نسبت تمرین به مسابقه یک ضرورت است. برای کسب بهترین نتیجه بلند مدت بهتر است که به طور عمومی 60% از زمان تمرین به تمرینات انفرادی
(آماده سازی جسمانی، تمرینات تکنیکی انفرادی یا در گروههای کوچک) اختصاص یابد و 40% زمان تمرین به مسابقه و تمرینات 6 به 6 و گروهی اختصاص یابد. که به تدریج و با نزدیک شدن به انتهای این مرحله، میزان تمرینات تاکتیکی میتواند به 50% تا 60% کل تمرینات افزایش یابد. در همهی انواع تمرینات، تعداد تکرار بالا کلید موفقیت است.
نکات کلیدی در این مرحله:
– نسبت تمرین به مسابقه با حداکثر 60% تمرین (انفرادی) و حداقل 40% مسابقه
( یا تمرین 6 به 6 ) در ابتدای این مرحله آغاز میشود و در انتهای دوره این نسبت برعکس میشود.
– بهینهسازی محیط تمرین و مسابقه متناسب با هدف پرورش بازیکنان در سطوح بالای بینالمللی، با بهرهگیری از مربیان، امکانات و سازماندهی در سطح بالای جهانی.
نقش والدین
معمولاً در طول این مرحله، والدین تعهد زیادی به موفقیت فرزندان خود دارند، با این حال باید کمک کنند تا فرزندانشان به طور مستقل برنامهریزی و عمل کنند، و به آنها کمک نمایند تا زمان خود را بهتر مدیریت کنند، چرا که آنها هم در تحصیلات و هم در ورزش خود نیازمند صرف وقت و انرژی زیادی هستند؛ بنابراین شاید حتی وقت زیادی برای شرکت در خیلی از مهمانیهای فامیلی یا مراسمها را نداشته باشند.
والدین باید در حد توان خود از فرزندانشان حمایت مالی کنند چرا که ممکن است در مواردی به کفشهای حرفهای ورزشی، زانو بند، تجهیزات تمرینی مانند کشش، مکملهای غذایی ورزشی، شرکت منظم در تمرینات با وزنه و … نیاز داشته باشند. همین طور این حمایت باید در موارد تحصیلی نیز صورت گیرد، چرا که این دوره، دورهی حساسی برای قبولی در دانشگاه و ادامه تحصیل در رشته و شهر دلخواه و مناسب میباشد.
موارد کلیدی مربوط به این مرحله:
– دادن استقلال بیشتر در برنامهریزی و تصمیمگیری به فرزندان با حفظ نقش راهنما.
– درک این موضوع که پویایی و حمایت گر بودن خانواده نقش زیادی در تعالی فرزندان دارد.
– درک این که حضور در ورزش حرفهای بسیار وقت گیر است و فرزند آنها عملاً وقت زیادی برای حضور در بسیاری از مهمانیها و مراسم های خانوادگی را ندارد.
– حمایت مالی از فرزند خود.
– کمک به فرزندان در این مرحله سرشار از استرس و پرفشار تحصیلی و ورزشی.
خلاصه:
مرحله تخصصی شدن، تکامل و یادگیری رقابت کردن، تماماً درباره بهینهسازی برنامههای آمادهسازی تکنیکی، تاکتیکی، جسمانی و ذهنی میباشد. موارد مهم در این مرحله ادامه یادگیری، بهبود عملکرد، تمرین کردن و اجرای موارد تمرین شده در طول مسابقات میباشد. به دلیل فاکتورهای متعدد فیزیولوژیکی و مرتبط با عملکرد ورزشی که بر این دوره تأثیر می گذارند، بازهی زمانی این مرحله وسیع و با پایان باز میباشد، زیرا تا زمانی که بازیکن به سطح بالای بین المللی نرسیده است، هنوز در این مرحله قرار دارد.
سطح بلوغ نقش زیادی در تعیین برنامه تمرین و دوره بندی در این مرحله بازی میکند. موضوع بسیار مهم و ضروری در این مرحله توجه به نوجوانان دیر بالغ است که باید برنامهریزی ویژه ای برای آنها صورت گیرد و حمایت شوند تا در والیبال سطح بالا باقی بمانند، این موضوع نکتهای مهم در بیشینه کردن قابلیتهای بازیکنان میباشد.
لیست بایدهای مرحله تخصصی شدن و تکامل و یادگیری رقابت
- به بازیکنان بیاموزید تا تحت هر شرایطی یا در هر محیطی به رقابت بپردازند.
- آمادهسازی برنامه تمرین برای کل سال که شامل تمرینات با شدت بالا، تمرینهای پست تخصصی و حضور در مسابقات مختلف استانی و ملی میباشد.
- به بازیکن (بازیکنی که اکنون در اجرای تکنیکهای پایه و تخصصی مهارت خوبی دارد) آموزش دهید تا این تکنیکها و مهارتها را در شرایط مختلف رقابتی در طول تمرینات و مسابقات به خوبی و با ثبات انجام دهند.
- تأکید روی بهینهسازی برنامههای آماده سازی بازیکنان به وسیله مدلسازی تمرینات با بهرهگیری از آنچه که در طول مسابقات رخ میدهد.
- بهینه کردن تمام برنامههای تمرین، مسابقه و ریکاوری و اجرای آنها با بهترین شکل ممکن. بهرهگیری از مربیان سطح بالا و امکانات مناسب.
- طراحی برنامههای آمادهسازی ذهنی، جسمی، تکنیکی و تاکتیکی برای هر بازیکن با توجه به نقاط قوت و ضعف او ( انفرادیسازی تمرینات).
- کمک به بازیکنان برای تخصصی شدن کامل.
- استفاده از دورهبندی یگانه (یک اوج عملکرد) دوگانه (دو اوج عملکرد) و یا سهگانه (با سه اوج عملکرد)، با توجه به تقویم مسابقات داخلی و بینالمللی.
- برنامه ریزی چهارساله برای پرورش بازیکنان.
- ایجاد، نظارت و بهینه سازی کاهش حجم تمرین قبل از اوج عملکرد.
- نظارت و بهینهسازی ظرفیتهای جانبی بازیکنان (ظرفیت جانبی مربوط میشود به دانش و تجربه بازیکن درباره گرم کردن، سرد کردن، حرکات کششی، تغذیه، آب رسانی به بدن، استراحت، ریکاوری، بازیابی توان، آمادهسازی ذهنی، کاهش فشار تمرین، رساندن بدن به اوج و بازسازی بدن(. هر چقدر دانش بازیکنان راجع به این فاکتورهای تمرینی و عملکردی افزایش یابد، آنها بیشتر میتوانند سطح تمرینی و عملکردی خود را تقویت کنند. زمانی که بازیکنان به اوج پتانسیل ژنتیکی خود دست یابند، از نظر فیزیولوژیکی دیگر نمیتوانند بیشتر پیشرفت کنند، در این حالت میتوان با بهره گیری از ظرفیتهای جانبی و تقویت آنها سطح عملکرد را بهبود بخشید
( خود مربیگری و خودسازمان دهنده بودن). - رسیدن تدریجی به نسبت 40% تمرین انفرادی و 60% مسابقه (و تمرینات شبیه مسابقه). اختصاص 40% زمان تمرین به پرورش مهارتهای تکنیکی و تاکتیکی انفرادی و اختصاص 60% زمان تمرین به مسابقه و تمرینات 6 به 6 و شبیه بازی.
پست های مرتبط

آبان 17, 1403

آبان 16, 1403
دیدگاهتان را بنویسید