مراحل مختلف استعدادیابی در والیبال(مرحله استعدادیابی، تخصصی شدن و تکامل)

• مرحله استعدادیابی، تخصصی شدن و تکامل: دوره ی نوجوانی و جوانی
  ( دختران: 15 تا 20 سال، پسران: 16 تا 21 سال)

مهم‌ترین مرحله استعدادیابی برای والیبال این مرحله می‌باشد. زیرا رشد دختران در آغاز آن تقریباً کامل شده است و پسران نیز اغلب 98% رشد خود را انجام داده‌اند. این مرحله که خود از دو مرحله نوجوانانی و جوانانی تشکیل شده ، آغاز تخصصی شدن بازیکنان در پست‌های مختلف می باشد. اما به راستی یک بازیکن مستعد برای تبدیل شدن به یک بازیکن در سطح بالای بین المللی باید چه ویژگی هایی در این مرحله داشته باشد و یا از خود نشان دهد تا در سیستم تمرینی ویژه برای رشد و توسعه استعدادها در مرحله نوجوانان وارد شود و در آن باقی بماند؟ برای تمام پست‌ها فاکتورهای زیر برای ورود به این سیستم لازم است ( برای لیبرو داشتن فاکتور قد لازم نیست):

• داشتن سلامت عمومی جسمانی، ذهنی و روانی برای انجام فعالیت منظم و سنگین جسمانی؛ نداشتن مصدومیت مزمن و ناهنجاری جسمانی شدید
• عشق و علاقه به والیبال و اراده و انگیزه برای رسیدن به اوج عملکرد
• آمادگی تکنیکی مناسب با توجه پست تخصصی و نداشتن خطاهای تکنیکی شدید
• ظرفیت مناسب تمرین پذیری؛ سابقه‌ی فعالیت منظم و سازمان یافته در والیبال یا در ورزش‌های دیگر، ترجیحاً ورزش‌هایی با الگوهای حرکتی مشابه.
• آمادگی حرکتی، سرعت، چابکی، پرش و هماهنگی بسیار خوب.
• داشتن قد و اندام مناسب با توجه به پست تخصصی و جنسیت (دست‌ها و پاهای بلند، کف دست و انگشتان کشیده، گستره‏ی طولی دست‏ها 5-10 cm بلند تر از قد باشد، نسبت مناسب طول پایین‏تنه به قد نشسته و … ).

 استعدادیابی برای پست‌های تخصصی

اولین نکته در استعدادیابی برای پست‌های تخصصی، علاقه بازیکن می‌باشد. بسیاری از نونهالان و نوجوانان با توجه به علاقه‌ای که به یک بازیکن ستاره دارند و یا علاقه شخصی تمایل دارند تا در یک پست تخصصی به فعالیت خود ادامه دهند که ممکن است با توجه به شرایط جسمانی و یا تکنیکی‌ای که دارد نتوانند به سطوح بالای عملکردی در آن پست برسد. در اینگونه موارد بهتر است که مربی یا والدین به علاقه‏ بازیکن جهت بدهند و تلاش کنند تا طرز تفکر او را عوض کنند، چرا که اگر بازیکن بدون داشتن علاقه و انگیزه و با اصرار مربی یا والدین در یک پست تخصصی به فعالیت خود ادامه دهد، عملاً تمرینات بازدهی لازم را نخواهند داشت و هیچ پیشرفتی در بازیکن حاصل نخواهد شد.

نکته بعدی در تخصصی شدن شرایط قد و اندام بازیکنان می‌باشد، که برای پست‌های تخصصی مدافع میانی و بازیکن قطر پاسور بسیار تعیین کننده و کلیدی است. سپس فاکتورهای آمادگی جسمانی؛ مانند چابکی، پرش و … .  و همینطور شرایط تکنیکی و مهارتی تعیین کننده برای آن پست تخصصی، و در کنار اینها قابلیت‌های روانی- ذهنی، شناختی و تحلیلی بازیکنان تعیین کننده و تأثیرگذار هستند.

تخصصی شدن پست‌ها ابتدا با پست پاسور شروع می‌شود و با پست لیبرو ادامه می‌یابد؛ این دو پست طبیعتی متفاوت با دیگر پست ها دارند و حتی تخصصی شدن در این پست‌ها می‌تواند از مدتی قبل تر و در دوران بلوغ آغاز شود (با انجام تمرینات تخصصی و بیشتر از دیگر بازیکنان). پست تخصصی بعدی مدافع میانی می‌باشد. و سپس پشت خط زن. و تنها پستی که در حقیقت از ابتدای شروع بازی‌های مینی والیبال همه‏ بازیکنان باید آنرا تجربه کنند، باقی می‌ماند: دریافت کننده- مهاجم؛ که در حقیقت بنیادی‌ترین و عمومی‌ترین پست تخصصی والیبال است و دیگر پست‌های تخصصی از آن منشعب می‌شوند.